Ο μαζοχισμός πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό διηγηματογράφο του 19ου αιώνα Leopold von Sacher-Masoch, οι ανδρικοί χαρακτήρες του οποίου αντλούσαν σεξουαλική ευχαρίστηση από κυριαρχικές γυναίκες που τους προκα-λούσαν πόνο ή ταπείνωση.
Κλινική περιγραφή. Μερικά άτομα ενοχλούνται από μαζοχιστικές φαντασιώσεις που αναδύονται κατά τη σεξουαλική πράξη ή τον αυνανισμό, αλλά οι οποίες ποτε δεν γίνονται πράξεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι φαντασιώσεις συνήθως περιλαμβάνουν το βιασμό ή τον εξαναγκασμό σε σεξουαλική πράξη. Ορισμένα όμως άτομα μεταφέρουν στην πράξη τις μαζοχιστικές φαντασιώσεις τους. Τέτοιες ενέργειες περιλαμβάνουν μαστιγώματα, δαγκώματα, τραυματισμούς, συχνά σε ένα κλίμα ταπείνωσης και εξευτελισμού. Ας σημειωθεί πως στην καθημερινή τους ζωή τα άτομα αυτά μπορεί να μην είναι καθόλου υποτακτικά και παθητικά. Καμιά φορά οι μαζοχιστές νιώθουν την ανάγκη να πιεστούν να φορέσουν ρούχα του άλλου φύλου ως έσχατο σημείο ταπείνωσης και εξευτελισμού.
Μια ακραία και επικίνδυνη πρακτική του σεξουαλικού μαζοχισμού είναι η «υπο-ξυφιλία» (hypoxyphilia), δηλαδή η κατάσταση κατά την οποία το άτομο έχει σεξουαλική διέγερση με μείωση του προσλαμβανόμενου οξυγόνου. Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να γίνουν από το ίδιο το άτομο μόνο του ή με σύντροφο. Από κακό υπολογισμό, μερικές φορές προκαλούνται μοιραία ατυχήματα!
Οι μαζοχιστικές φαντασιώσεις αρχίζουν συνήθως από την παιδική ηλικία, αλλά η έναρξη των μαζοχιστικών πρακτικών ποικίλλει, με συχνότερη περίοδο έναρξης την αρχή της ενήλικης ζωής. Η κατάσταση έχει χρονία πορεία και συνήθως οι ίδιες πρακτικές επαναλαμβάνονται μέσα στο χρόνο. Σπάνια, σε περιόδους stress μπορεί να επιταθούν ή να γίνουν πιο επικίνδυνες και να οδηγήσουν σε τραυματισμό. Υπολογίζεται ότι 30% των ατόμων με σεξουαλικό μαζοχισμό έχουν επίσης και σαδιστικές φαντασιώσεις.
Διάγνωση. Τα διαγνωστικά κριτήρια του μαζοχισμού κατά το DSM-IV
Μελέτες σε δείγματα μαζοχιστών συνήθως περιγράφουν τα άτομα αυτά σε γενικές γραμμές ως υγιή, με καλές δυνατότητες προσαρμογής και υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους και τους άλλους. Επιπλέον, η μαζοχιστική πρακτική φαίνεται να γίνεται σχεδόν πάντοτε σε πλαίσια ασφαλείας. Μερικά άτομα όμως μπορεί να επιδοθούν σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως η υποξυφιλία. Εκτός από τις ακραίες αυτές περιπτώσεις, από μερικούς μελετητές θεωρείται ότι ο μαζοχισμός συνήθως δεν προκαλεί ζημιά στο άτομο.Ωστόσο, υπάρχουν και αντίθετες απόψεις. Οι McCoIlaum & Leter, σε μελέτη φυσιολογικών φοιτητών, βρήκαν
σημαντική συσχέτιση μεταξύ σεξουαλικών μαζοχισπκών ενδιαφερόντων και σεξουαλικής επιθετικότητας. Παρόμοια, οι Thornton et al διαπίστωσαν ότι κάποιου βαθμού σεξουαλικό μαζοχιστικό ενδιαφέρον ήταν συχνό ανάμεσα στους σεξουαλικούς παραπτωματίες. Γίνεται φανερό πως χρειάζονται περισσότερες και καλύτερα σχεδιασμένες μελέτες για να διευκρινιστούν οι κίνδυνοι από τις μαζο-χιστικές πρακτικές.
Επιδημιολογικά οτοιχεία.
Υπάρχουν πολλά προβλήματα στον καθορισμό της επικράτησης του μαζοχισμού στο γενικό πληθυσμό. £κτός από τη δυσκολία των ατόμων να αναφερθούν σ’ αυτόν, υπάρχει και μεγάλη διάσταση μεταξύ φαντασίωσης και πρακτικής. Μετά από ανασκόπηση αρκετών ερευνών πάνω στο μαζοχισμό, ο Baumeister υπολόγισε ότι 5—10% του πληθυσμού έχει εμπλακεί σε κάποια μορφή μαζοχιστικού σεξουαλικού παιχνιδιού και τουλάχιστον διπλάσιοι έχουν παρόμοιες φαντασιώσεις. Ωστόσο, το ποσοστό των ατόμων που χρησιμοποιούν το μαζοχισμό ως αποκλειστική πηγή σεξουαλικής απόλαυσης υπολογίζεται ότι δεν ξεπερνά το 1 %.
Τρία βασικά στοιχεία αποτελούν τον πυρήνα του μαζοχισμού: ο πόνος, η απώλεια ελέγχου και η ταπείνωση.
Ο πόνος φαίνεται να είναι το κεντρικό σημείο του μαζοχισμού, συνήθως προκαλείται με ραπίσματα στα οπίσθια και δεν πρέπει να ξεπερνά ένα ορισμένο όριο. Η στέρηση του ελέγχου της κατάστασης αποτελεί επίσης βασικό στοιχείο του μαζοχισμού και η γνωστότερη πρακτική είναι το δέσιμο, το οποίο δημιουργεί την αίσθηση του αβοήθητου. Τέλος, η ταπείνωση, η ντροπή και ένα είδος εξευτελισμού είναι συναισθήματα που διεγείρουν το μαζοχιστή και που, κατά τα άλλα, δεν φαίνεται να ταιριάζουν με τη φυσιολογική ταυτότητα που εκφράζει στην καθημερινή ζωή του.
Αιτιολογία. Η παράδοξη φύση του μαζοχισμού έχει από καιρό αποτελέσει πρόκληση για την ανάπτυξη διαφόρων ψυχαναλυτικών θεωριών. Η αναζήτηση πόνου παράλληλα με την απώλεια ελέγχου δείχνει να έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη φύση. Ο Freud αναφέρει ότι το μαζοχιστικό άτομο επιθυμεί να κυριαρχήσει και να πληγώσει τους άλλους, πράγμα που του γεννάει ενοχές, οι οποίες τελικά μετατρέπονται στην επιθυμία να κυριαρχείται από τους άλλους. Η άποψη όμως αυτή δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται από πρόσφατες μελέτες.
Μια άλλη θεωρία αντιμετωπίζει τη μαζοχιστική πρακτική ως προσπάθεια «απώθησης» του εαυτού. Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, η επίγνωση της πραγματικότητας, κάτω από ορισμένες περιστάσεις, θεωρείται δυσάρεστη και το άτομο ωθείται να δραπετεύσει απ’ αυτήν. Τελικά, η απώλεια του ελέγχου απελευθερώνει το άτομο από τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων.
Τέλος, σύμφωνα με τη θεωρία της μάθησης, ο μαζοχισμός κατανοείται με τους μηχανισμούς της εξαρτημένης μάθησης, δηλαδή πρώιμες εμπειρίες δημιουργούν ισχυρή σύνδεση της σεξουαλικής ευχαρίστησης με τον πόνο. Για παράδειγμα, το ελαφρό χαστούκι που δέχθηκε ένα αγόρι από τη νεαρή δασκάλα του στο νηπιαγωγείο, συνοδεύτηκε από έντονη έξαψη και σεξουαλική διέγερση (στύση). Εκτοτε, το άτομο επιδιώκει να νιώσει την ίδια σεξουαλική ένταση με τη μαζοχιστική πρακτική. Στην άποψη αυτή ανατίθενται ευρήματα ότι όλοι οι μαζοχιστές δεν αναφέρουν παρόμοιες εμπειρίες και ότι άλλα άτομα με παρόμοιες εμπειρίες δεν αναπτύσσουν μαζοχισμό
boro
